Phó
Tế là gì?
Vào hôm thứ Năm vừa qua, trong cuộc tiếp kiến dành cho 870 Nữ Bề Trên Thượng Cấp của các Dòng Tu Công Giáo, Đức Thánh Cha đã ủng hộ niềm mong ước muốn thực hiện một cuộc nghiên cứu sâu hơn về chức Phó Tế của nữ giới. Vì sự ủng hộ này của Đức Thánh Cha, nên cứ sự thường, một Ủy Ban sẽ được thành lập trong nay mai để bận tâm tới câu hỏi: các chức vụ có nguồn gốc từ Giáo hội sơ khai được hiểu một cách chính xác là gì trong Giáo hội thời ấy? Và một nam Phó Tế hay một nữ Phó tế được hiểu một cách chính xác là gì? Nhân đây chúng tôi xin thực hiện một cuộc tìm hiểu nho nhỏ về ý nghĩa và nhiệm vụ của các Phó Tế.
Nói chung, các Phó Tế (ở đây chúng tôi xin chỉ nói về các Nam
Phó Tế) được ban Bí Tích Thanh Tẩy, được giảng dậy, nhưng không được cử hành
Thánh Lễ và cũng không được phép ban Bí Tích Cáo Giải. Các Phó Tế đứng ở bậc thứ nhất của ba bậc chức Thánh
trong Giáo hội; chức Linh mục và chức Giám mục đứng ở hai bậc sau đó. Ngoài ra,
từ năm 1968, trong Giáo hội Công Giáo còn có thêm một chức được gọi là chức „Phó
Tế vĩnh viễn“: Vị Phó Tế này được phép lập gia đình và được phép hành nghề dân
sự.
Theo nguyên ngữ Hy-lạp, Diakonos – Phó Tế - có nghĩa là „Người
Phục Vụ“; trong các bức thư của Tân Ước, chẳng hạn như trong thư Rô-ma 16,1, cụm
từ Diakonos ám chỉ tới một người nam, kể cả nữ, mang một „chức vụ“ trong cộng
đoàn. Tư tưởng Thần Học có tính nền tảng dựa trên quan điểm rằng, sự sống và
cái chết của Chúa Giê-su chính là một sự phục vụ đối với chúng ta, và vì thế, sự
phục vụ nên trở thành thái độ chính yếu của người Ki-tô hữu và của người dấn
thân trong Giáo hội. Đó là một tư tưởng mà Đức Thánh Cha Phan-xi-cô không ngừng
tái nhấn mạnh. Sách Tông Đồ Công Vụ tường thuật lại cho biết, các Tông Đồ của cộng
đoàn sơ khai đã bổ nhiệm một số nam giới để họ „phục vụ bàn ăn“, và trong số những người được bổ nhiệm đó, có Thánh
Stê-pha-nô. Điều đáng lưu ý ở đây là, Thánh Lu-ca, tức tác giả sách Tông Đồ Công
Vụ, đã tránh dùng thuật ngữ Diakon khi tường thuật lại biến cố này.
Trong Tân Ước, không thấy có chỗ nào nói về hoạt động giảng dậy
của Diakon – Phó Tế; vì thế các nhà Thần Học nghĩ rằng, các Diakone – Phó Tế -
chỉ thi hành sứ mạng trong Phụng Vụ, trong việc quản lý tài sản và trong hoạt động
Caritas, và chỉ được thi hành chức vụ sau khi đã trải qua một cuộc sát hạch về
năng lực chuyên môn, và có lẽ cũng phải trải qua một cuộc bổ nhiệm chính thức
vào chức vụ của mình. Việc các phụ nữ cũng có chức Phó Tế trên toàn Giáo hội thời
nguyên thủy, đó là điều đã được chứng thực bởi Rm 16,1-2: „Tôi xin giới thiệu với anh chị em chị Phê-bê, người chị em của chúng
tôi, là Nữ Trợ Tá của Hội Thánh Ken-khơ-rê. Mong anh chị em tiếp đón chị ấy trong
Chúa cách xứng đáng, như các Thánh phải đối xử với nhau. Nếu chị ấy có việc gì
cần đến anh chị em thì xin anh chị em hãy giúp đỡ, vì chính chị ấy cũng đã bảo
trợ cho nhiều người, kể cả tôi nữa.“ Dịch sang tiếng Hy-ạp, từ „Nữ Trợ Tá“
có nghĩa là „Diakonin - Nữ Phó Tế“. Trong bối cảnh rộng hơn, vấn đề đã trở nên
rõ ràng rằng, bà Phê-bê chắc chắn cũng đã hoạt động truyền giáo; ngoài ra, những
mô tả về công việc đầu tiên của một Nam Phó Tế hay của một Nữ Phó Tế thì hoàn
toàn mù mờ.
Người trợ giúp trong Phụng Vụ,
trong việc quản lý tải sản và trong hoạt động Caritas:
Tại Giáo hội Rô-ma thuộc thế kỷ thứ nhất, chúng ta bắt gặp
các Phó Tế như là những người trợ giúp các Giám Mục, trong việc chăm sóc những
người nghèo và các bệnh nhân. Từ thế kỷ thứ V, chức vụ này trong Giáo hội Rô-ma
đã đánh mất đi tầm quan trọng; nó trở thành một cấp chuyển tiếp cho chức Linh mục.
Chỉ tới Công Đồng Vatican II, Giáo hội mới tái khôi phục chức Phó Tế như là chức
vụ thuộc „trật tự“ Bí Tích, được thi hành một cách cố định. Nhưng khác với Linh
mục và Giám mục, các Phó Tế không có chức năng được dành riêng cho họ.
Ngay cả giới phụ nữ
trong Giáo hội sơ khai cũng đã từng hoạt động với tư cách là các Nữ Phó Tế
trong những sứ vụ đặc biệt của cộng đoàn, chẳng hạn như trong việc huấn dậy Đức
Tin, chăm sóc người nghèo và trong việc cộng tác với các phụ nữ. Tuy nhiên,
theo quan điểm của nhiều nhà Giáo Sử, các Nữ Phó Tế này không có chức năng nơi
Bàn Thờ; nhiều nhà Giáo Sử tin rằng, tình trạng của các Nữ Phó Tế hầu như không
thể so sánh với chức vụ của các Nam Phó Tế. Vì thế, cuốn „Từ Điển Thần Học và
Giáo hội“ đã đi đến kết luận rằng, „nếu cố
gắng để thiết lập chức Nữ Phó Tế cho thời đại hôm nay, thì một sự thực hành mới
sẽ bị viện cớ, mà sự thực hành ấy không thể dựa trên truyền thống đồng nhất và
liên tục“.
Tại Giáo hội Tây phương La-tinh, các Nữ Phó Tế được xác nhận
từ thế kỷ thứ VI tới thế kỷ XIII. Tại Giáo hội Phương Đông, truyền thống về các
Nữ Phó Tế tồn tại lâu hơn; tuy nhiên, ở đây cũng có rất nhiều sự khác biệt giữa
các Nam Phó Tế và Nữ Phó Tế.
Một cái nhìn tổng quát về các bộ sử học đủ để nhận thức được
rằng, chức Phó Tế có một lịch sử khá phức tạp. Cho tới nay, người ta vẫn chưa
có đủ các dữ liệu để khẳng định một cách chắc nịch về việc Phó Tế là gì và được
phép làm gì. Các cuộc thảo luận lại làm ầm lên rằng: „Phải khẩn trương đưa ra một quyết định có tính huấn quyền trong mối
liên hệ đến cấu hình căn bản mang tính Bí Tích của chức Phó Tế“ – cuốn từ
điển vừa được trích dẫn ở trên cảnh báo.
Giờ đây, sự suy tư về một chức Phó Tế dành cho nữ giới rơi vào
trong tình trạng manh mún này. Các Nghị Phụ của Công Đồng Vatican II đã khước từ
một sự bứt phá tương ứng, vì các Ngài lo ngại rằng, điều đó có thể có nghĩa là
một sự quyết định trước về những chức vụ khác trong Giáo hội đối với nữ giới.
Trong giới Đức ngữ, từ hơn một chục năm nay, người ta đã thảo luận một cách khá
sôi nổi về một sự mở ra có thể của chức Phó Tế đối với nữ giới; trong cuộc thảo
luận này, vấn đề càng ngày càng trở nên rõ ràng hơn rằng, sẽ phải có một điều
kiện tiên quyết cho sự mở ra này để tháo gỡ sự hiệp nhất giữa ba chức vụ của
Giáo hội (Phó Tế - Linh Mục – Giám mục) đã có từ thời Trung Cổ.
Ngay cả Ủy Ban Thần Học Quốc Tế, mà Thánh Bộ Giáo Lý Đức Tin
được liệt vào, cũng đã hết sức bận tâm tới đề tài Phó Tế trong một cuộc hội nghị
tại Vatican vào năm 2002.
(theo rv/lthk/kna 13.05.2016 sk)
Minh Trần – CTV của trang thông tin Giáo xứ Thánh
Mẫu
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét